Gelir Dağılımı Adaleti ve Yoksullukla Mücadele: Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri

Gelir Dağılımı Ve Yoksullukla Mücadele Konu Anlatımı

Gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksulluk, toplumsal barışa gözdağı veren en önemli toplumsal sorunlardan birkaçıdır. Sosyal politikanın en önemli amacı adalet ve sosyal refahı uygulamaktır.

Gelir dağılımı nedir? Herhangi bir ülkede bir dönemde (çoğunlukla bir yıl içinde) üretilen gelirin kişiler, gruplar ya da üretim etkenleri içindeki dağılımı şeklinde tanımlayabiliriz.

Gelir Dağılımı Türleri

• Kişisel Gelir Dağılımı
• Fonksiyonel Gelir Dağılımı
• Bölgesel Gelir Dağılımı
• Sektörel Gelir Dağılımı
• Birincil Ve İkincil Gelir Dağılımı

Kişisel gelir dağılımı nedir?

Ekonomide belirli bir dönemde üretilen milli gelirin bireyler, aileler ya da nüfus grupları içindeki dağılımına kişisel gelir dağılımı adı verilir.

Fonksiyonel gelir dağılımı nedir?

Milli gelirin üretim faktörleri, bu diğer anlatımla, emek sahipleri, sermaye sahipleri, toprak sahipleri ve girişimciler içerisindeki dağılımıdır.

Bölgesel gelir dağılımı nedir?

Ülkeyi oluşturan gelirlerin coğrafi şekilde dağılımı, bölgesel gelir dağılımını göstermektedir.

Sektörel gelir dağılımı nedir?

Ülkede oluşturulan toplam gelirin üretim sektörlerine uygun dağılımını anlatmaktadır.

Birincil gelir dağılımı nedir?

Üretim aşamasına katılım sağlayan üretim faktörleri aracılığıyla oluşturulan gelirin, serbest piyasa ekonomisine müdahale olmadan dağılımına birincil gelir dağılımı adı verilir.

İkincil gelir dağılımı nedir?

Devletin belirlenmiş bir dönem içerisinde serbest piyasada ortaya çıkan gelire çeşitli yollar ile müdahale edilmesi sonucu ortaya çıkan gelir dağılımına ikincil gelir dağılımı adı verilir.

Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Ölçülmesi

Kişisel gelir dağılımının ölçülmesinde belirlenmiş yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Lorenz Eğrisi
• Gini Katsayısı

Lorenz Eğrisi Nedir?

Lorenz eğrisi, kişisel gelir dağılımında eşitsizliğin yüksekliğini kesinleştirmek için kullanılan, bir kutu içerisinde diyagram ve grafik şeklinde gösterilen bir yöntemdir. Diyagramın dikey ekseninde toplam gelir, yatay ekseninde ise ülke nüfusunun kümülatif yüzdeleri yer almaktadır. Dikey eksende gelirin %100'ü, yatay eksende nüfusun %100'ü gösterildiği için diyagram kare grafik şeklindedir. Orijin ile karşı köşeyi birleştiren doğru, eş bölüşüm doğrusudur. Eş bölüşüm doğrusu, net bir şekilde gelirin eşit dağıtıldığını göstermektedir.

Eş bölüşüm doğrusu; mutlak eşitlik doğrusu biçiminde de gösterilebilir.

Bir ülkenin gelir dağılımında eşitsizlik bulunuyorsa, mutlak eşitlik doğrusunun yanına fiili dağılımı gösteren ikinci bir eğri çizilmesi gerekmektedir. Hazırlanmış olan grafikteki eğrinin eş bölüşüm doğrusundan uzaklaşması, fiili gelir dağılımının bozulduğunu ve eşitsizliğin arttığını göstermektedir. Lorenz eğrisi yöntemi geometrik bir yöntemdir.

Gini Katsayısı Nedir?

Gini katsayısı, eşitsizliğin derecesini ölçebilen bir katsayıdır. Gini katsayısı, ülkedeki gelir dağılımı eşitsizliğinin zaman içindeki eğilimlerini ortaya çıkaran ve ülkeler arasında karşılaştırma imkanı sağlayabilen etkili tek bir eşitsizlik kriteridir.

Gini katsayısı, Lorenz eğrisinden ortaya çıkarılır. Lorenz eğrisi ile mutlak eşitlik doğrusu arasında kalan alanın, mutlak eşitlik doğrusunun altındaki toplam alana oranı Gini katsayısını vermektedir. Gini katsayısı sıfır (0) ile bir (1) arasında değerler almaktadır. Eğer katsayı bire (1) yaklaşırsa gelir eşitsizliğinin yükseldiğini, eğer sıfıra (0) yaklaşırsa alçaldığını göstermektedir.

Sosyal Politika Bakımından Gelir Dağılımının Değeri

Gelir dağılımı problemi, geçmişten günümüze kadar tüm tarih dönemlerinin sıklıkla gündeminde olmuştur. Feodal dönemde gelir dağılımında mülkiyetten oluşan çok fazla adaletsizlik söz konusu olmuştur. Aynı zamanda feodalizmin aile kuruluşu olduğu dönemlerde, gelir dağılımı adaletsizliğinin bireyler için büyük bir sorun teşkil etmediği söylenebilir. Fakat bu aile kuruluşu biçimindeki feodal yapı, sanayileşme ile ortadan kalkmıştır.

Ekonomik gereksinimler sebebiyle işçiler ve servet sahipleri arasında ortaya çıkan fazla gelir farklılıkları ve bunların sosyal sebepleri bu döneme damgasını vurmuştur.

Gelir Dağılımı Politikasının Araçları

Gelir dağılımını etkileme amacı taşıyan politikalardır. Gelir dağılımı uyumsuzluklarının çözülmesi amacına yönelik araçlar şu şekilde sıralanabilir:

• İş gücü piyasası ve ücret politikaları
• Maliye politikası
• Fiyat politikası
• Gelirler politikası
• Servet Politikası
• Eğitim politikası
• Sosyal güvenlik politikası

Şeklinde sıralayabiliriz.

Dünyada Gelir Dağılımı

Dünyadaki ülkeler arasında gelir farklılıklarının gösterilmesi için Dünya Bankası aracılığıyla yayınlanan ve ülkelerin kişiye düşen milli gelirlerini gösteren verileri ele almak gerekmektedir.