Sosyal Politikanın Tarihsel Gelişimi

SOSYAL POLİTİKANIN TARİHSEL GELİŞİMİ KONU ANLATIMI

Sosyal politika tarihsel gelişim süreci içinde toplum ve devlet için etkili rollere sahiptir.Sosyal politika tarihsel gelişimde araçları değişik etkinliklerde kullanmıştır.

Sanayi devrimi öncesi sosyal politika

Toplumun rahatlığını sağlamak için iktisadi faaliyetlerin varlığına dayanmaktadır.Ekonomik yapı ilk çağlarda tarıma dayanmıştır.Toplum yapısı ise aile ekonomisi ve kölelik düzenine bağlı bir yapıda oluştuğu görülmüştür.

Köleci toplum düzeni;İlkel toplulukların sonrasında oluşmuştur ve iktisadi faaliyetlerin köleler tarafından emek unsurlarının uygulandığı toplum düzenidir.

Ekonomik yaşam az çok tarımsal faaliyetlere bağlıdır.Genellikle ailelerin birbirleri ile köle kiralamalarında gerektirmektedir. Köle kiralama sözleşmesinin kira sözleşmesi olması tarafların aralarındaki iş ilişkilerinin eşya hukuku kapsamında,özel hukuk çerçevesinde düzenlenmesine sebep olmuştur.

Orta çağın hukuki düzenini belirleyen sosyal,ekonomik,siyasal ve hukuki sisteme feodalite sistemi denir Feodal İlişkiler sistemi kilisenin,kutsallıkların,geleneklerin egemenlik sürdüğü yapıda meydana geldiği görülmüştür.

Feodalite sistemi dönemi;Topluluğu oluşturan köylülerin toprak sahibi olmaması asillerin adalet bulunmayan uygulamaları nedeniyle dahada derinleşmiştir.Orta çağın ilerleyen dönemlerinde Avrupa merkezli kölelik düzeni azalmaya başlamıştır.İlk çağın iktisadi düzen köle ve iş gücünün yerini orta çağda loncalar almıştır.

Lonca nedir ve nasıl örgütlenir?
Loncalar,aynı bölgede bulunan esnaf ve zanaatkarların örgütlenerek orta çağ üretim ve iş gücü yapısının temelini oluşturan meslek organizasyonlarıdır.17.yüzyıl kadar zanaat yaşamı sınırlı sermaye kullanımı,el emeği becerisine dayalı çok önemli bir değişim yaşanmamıştır.
Fakat üretimde kullanılan araç ve gereçler sürekli geliştirilerek mekanik düzenlemelerden yararlanılmaya başlanmıştır.Yapılan araç ve gereçlerde ki değişiklikler farklı zanaatkarlar tarafından,diğer işyerleri ve farklı iş yerlerinde üretilen parçalar bir arada toplanarak ürün haline getirmesi için merkezi imalathanelerin kurularak çoğalmasına yol açmıştır.Sürekli büyüyen bu işletmelerin hemen hemen tamamı aynı yüzyıl sonlarında yaşanılacak olan sanayi devrimi ile birlikte makinelerin kullanılacağı fabrikalar haline dönüşmesine yol açacaktır.

Sanayi devrimi ve sosyal politika

18.yüzyıl ikinci yarısından itibaren teknolojik ve bilimsel gelişmeler ile üretim anlayışı,toplumsal yapının ve kurumların değişimini sağlamıştır.İnsanlar üretim faaliyetlerini basit araç ve gereçlerle sağlamaya çalışmıştır fakat sanayi devrimi ile birlikte gerçekleşmiştir.

Sanayi Devrimi;Üretim yapan küçük zanaatların olduğu yere fabrikaların kurulması ve makinelerin insanların yerini alması biçiminde anlaşılmalıdır. Küçük zanaat üretimlerinin yerine fabrikaların geçmesi ve makinelerin insanların yerine geçmesi şeklinde anlaşılmalıdır.

Ekonominin büyümesi için;üretim boyutunun çoğalması,maliyetlerin azalması ve bu işlemin ücretlere yansıması ile pazarın genişlemesi ekonominin gelişmesine yol açmaktadır.Zanaat ile gelişen loncaların çalışma ilişkileri yerlerini kitle üretim sistemlerine bırakır. Kentleşmenin çoğalması nedeniyle nüfus endüstri merkezlerine hareket eder ve sanayinin üretim için gerekli olan iş gücü taleplerini yerine getirmeye başlar.Bu grup hızla büyüyerek yeni çalışan sınıflar ortaya çıkmasına yol açar sanayi üretimiyle beraber yeni sınıflar ve üretim düzenleri ekonomik hayata düzen veren düşünürlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Liberal iktisadi düşünce nedir "Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler" sloganıyla bütünleşmiştir.bu slogan şu şekilde açıklayabiliriz.Piyasanın dengesine saygı duyulması gerekli ve herhangi bir müdahale yapılırsa piyasa güçleri tarafından cezalandırılır.Rekabetçi ortamda bireyler kazanır ve toplumu zenginleştirir. Liberal yaklaşımlar özgürleşmek ve zenginleşmek için belirlemiş oldukları kurallar bu şekildedir.Fakat bu zenginlik dağıtımı sağlanırken bir adaletsizlik yaşanmaktadır.Zenginliklerden en düşük bölüm emek kesime düşer ve bu zenginliklerden faydalanan en büyük bölüm grup burjuva sınıfı olmaktadır.Artan yoksulluk ve fakirlik ekonomik çöküşler on dokuzuncu yüzyıl ortalarına doğru daha fazla çoğalır.

Zor çalışma koşulları ve işsizliğin çoğalması, kadınların ve çocukların saniyelerde çalıştırılmaları,aile düzeninin bozulması ve fabrikalardaki dengesizliğin görüntülerinden bir kısmıdır.

Sanayi devriminin yaratmış olduğu sorunlar gözlem sağlanırsa bu sorunlardan en önemli olanı "uzayan çalışma süreleridir"

İşsizlere sigorta ve devletin korumaması bu gurubun kendi içerisinde iç çatışmayı arttırmıştır.Çalışma sürelerin ise 15 ile 18 saate kadar artmış olduğu gözlemlenmiştir.Uzun çalışma sürelerinin 19. yüzyılın başlarından itibaren kadınların ve çocuklarında katılması toplumsuz yapıda olumsuz etkiler yaşanmasına sebep olmuştur. İşçi sınıfı,kaybedilen iktisadi ve sosyal dengeyi tekrar sağlamak için yoksulluk ve sefaletin sonlandırılması için çözümün kendi aralarında örgütlenilmesini gerektiğine inanmaya başlanmıştır.Örgütlenme düşüncesi 19.yüzyılın ilk çeyreğinde kurumsal yapılara dönüşmüştür.İşçilerin örgütlenmesine ilişkili çalışmalar iki kategoride değerlendirmek mümkündür.

1. Örgütlenmenin yasak olduğu Fransa benzeri ülkeler'de hayırsever örgütlenmeler tarafından kurulmuş olan yapılar
2. 1824 yılında ingiliz işçilerin parlamentolarından birleşme hakkını elde edebilmeleridir.

Kamu müdahalesinin doğması ve gelişimi

Çalışanların gelecekleri hakkında söz sahibi olması,amaçlarının gelişmesi amacıyla katkı sağlamaları modern toplumun unsuru olarak değer görmüştür.Sendikaların toplu pazarlık,grev,toplu sözleşme hakkı ile donatılması çalışanların güçlenmesine ve sosyal politikalara şekil veren etkin bir unsura dönüşmesine sebep olur.
Devlet anlayışı;En başta yaşananlara iktisadi ve teknik süreci bitireceği endişesi ile ses çıkarmayan devlet anlayışı,ilerleyen dönemlerde toplumsal temellerin zarar görmesine kadar süren bu duruma müdahale etmek için hareket eder.Sanayileşmekte olan toplumlar için müdahale için etkinlikler farklı bir biçimdedir fakat devleti müdahalede bulunması için nedenler ortaktır ve şu şekildedir;

• Dini
• İnsani
• Askeri
• Ekonomik
• Siyasi ve sınıf yapısı baskısı

Kaynaklanan nedenlerdir

İlk sosyal politika oluşumuna ilişkin kamu müdahalesi 1802 yılında ingiltereden gelmiştir.

Sanayide çalıştırılan çocukların çalışma bağlantılarını düzenleyen uygulamayla başlayan müdahale anlayışı kısa sürede geniş müdahale ağına dönüşmüştür.Sanayi toplumlarında devlet sosyal düzenlemelerin temel belirleyicisi olur.Devletin ekonomik ve sosyal fonksiyonları anayasalarda konumunu alır ve sosyal rahatlık içinde yaşamak için devlet anlayışı giderek güçlenir.