Kelimeleri Kâğıda Dökme Sanatı: Başlıca Yazılı Anlatım Türleri ve Özellikleri

Yazılı Anlatım Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

Herhangi bir duygu veya düşüncenin yazıya aktarılmasına yazılı anlatım denir.

• Markete çıkarken liste yapmak (Yazılı anlatım)
• Herhangi bir soru, görüş, öneri bildirmek (Yazılı anlatım)
• Düşünceleri paylaşmak (Yazılı anlatım)

Yukarıdaki örnekler, yazılı anlatımın kullanım amaçlarına ve anlamına ışık tutmaktadır.

Yazıların konusu, türü ve niteliklerine göre sınıflandırılması yapılır. Yazılı anlatım türleri iki ana gruba ayrılır: Birinci grup düşünce yazıları, ikinci grup ise sanatsal yazılar olarak incelenebilir.

Düşünce Yazıları Nedir? Nelerdir? Nasıl Yazılır?

Bireyleri belirli bir konu üzerinde düşündürmek ve tartışmaya sevk etmek amacıyla yazılan yazı türlerine düşünce yazıları adı verilir.

• Deneme
• Fıkra
• Eleştiri
• Makale (Gazete/Dergi Yazıları)

Ve benzeri örnekler verebiliriz.

Kişisel hayatı konu edinen düşünce yazıları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Anı
• Günlük
• Gezi Yazısı
• Otobiyografi
• Biyografi

Makale Nedir?

Makale, herhangi bir konuda bilgi vermek, bir düşünceyi veya konunun ayrıntılarını açıklamak, yeni bir bakış açısı sunmak gibi amaçlarla yazılan, genellikle kanıtlanabilir verilere dayanan, bilimsel veya bilgilendirici nitelikteki gazete ve dergi yazılarına makale denir.

Fıkra Nedir?

Fıkra, çoğunlukla gazete veya dergilerde yayımlanan, kanıtlama zorunluluğu olmayan, genellikle güncel olayları, ülke ve dünya gündemini ya da yazarın belirli bir konu hakkındaki kişisel görüş ve düşüncelerini samimi bir üslupla, kısa ve öz bir şekilde işlediği yazılara fıkra (köşe yazısı) denir.

Eleştiri Nedir?

Eleştiri, bir sanat eserini, düşünceyi veya konuyu; olumlu ve olumsuz yönleriyle, belirli ölçütlere göre inceleyerek değerlendirmek ve yorumlamak amacıyla yazılan yazılara denir. Eleştirinin kendine özgü kuralları olan bir anlatım türü olarak gelişmesi Tanzimat Dönemi ile başlamıştır.

Deneme Nedir?

Herhangi bir konuyu, yazarın kişisel görüş ve düşünceleriyle, kesin sonuçlara varma amacı gütmeden, samimi ve etkili bir anlatımla işlediği düzyazı türüne deneme denir.

Söyleşi (Sohbet) Nedir?

Söyleşi, yazarın seçtiği bir konu hakkındaki fikirlerini, okuyucuyla konuşuyormuş gibi samimi bir üslupla, karşılıklı konuşma havasında ele aldığı düşünce yazılarına söyleşi (sohbet) denir.

Röportaj Nedir?

Röportaj, yazarın bir olayı, yeri, kişiyi veya sorunu; araştırma, inceleme, gezip görme ve tanıklarla konuşma yoluyla elde ettiği bilgi ve belgeleri, kendi gözlem, duygu ve düşüncelerini de katarak okuyucuya aktardığı, genellikle fotoğraflarla desteklenen gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.

Gezi Yazısı Nedir?

Gezi yazısı, yazarın gezip gördüğü yerlerin doğal güzelliklerini, tarihi ve kültürel özelliklerini, insanlarını ve yaşam tarzlarını; gözlemlerine, izlenimlerine ve edindiği bilgilere dayanarak, edebi bir üslupla anlattığı yazılara gezi yazısı denir.

Anı (Hatıra) Nedir?

Anı, kişinin (genellikle tanınmış birinin) geçmişte yaşadığı, tanık olduğu veya duyduğu önemli olayları, ilginç durumları; üzerinden zaman geçtikten sonra, kendi bakış açısıyla, duygu ve düşüncelerini katarak anlattığı yazılara anı (hatıra) denir.

Günlük (Günce) Nedir?

Günlük, kişinin yaşadıklarını, gözlemlerini, duygu ve düşüncelerini, günü gününe, üzerine tarih atarak yazdığı, genellikle içten ve kişisel yazılara günlük (günce) denir.

Biyografi (Yaşam Öyküsü) Nedir?

Biyografi, edebiyat, sanat, spor, bilim, siyaset gibi çeşitli alanlarda ün yapmış, eserleri veya başarılarıyla tanınmış, toplumda merak uyandıran kişilerin hayat hikayelerinin; kaynaklara dayanılarak, araştırılarak, genellikle kronolojik bir sıra ve nesnel bir bakış açısıyla anlatıldığı yazı türüne biyografi (yaşam öyküsü) denir.